काठमाडौँ । पछिल्लो समय आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (एआई) हाम्रो दैनिक जीवनको महत्त्वपूर्ण हिस्सा बन्दै गएको छ । तपाईँले प्रयोग गर्ने च्याटजीपीटी, गुगल जेमिनाई वा अन्य एआई सहायकहरूले तपाईँको कामलाई सजिलो बनाउन तपाईँको इमेल, क्यालेन्डर, कन्ट्याक्ट लिस्ट र अन्य व्यक्तिगत विवरणहरूमा पहुँच माग्ने गर्छन् । तर तपाईँले सोच्नुभएको छ, यो सुविधाको बदलामा कति ठूलो मूल्य चुकाउनु परिरहेको छ ? प्रविधि विज्ञहरूले एआईलाई आफ्नो व्यक्तिगत डाटाको पहुँच दिनुअघि गम्भीर रूपमा सोच्न चेतावनी दिएका छन् ।
किन खतरनाक छ एआईलाई व्यक्तिगत डाटा दिनु:
कुनै पनि एआई प्रणालीलाई आफ्नो व्यक्तिगत डाटामा पहुँच दिनु भनेको एउटा अपरिचित व्यक्तिलाई आफ्नो घरको चाबी र व्यक्तिगत डायरी दिनुजस्तै हो । यसका धेरै जोखिमहरू छन् :
१. डाटाको दुरुपयोग: तपाईँले अनुमति दिएपछि एआई कम्पनीहरूले तपाईँको डाटालाई आफ्नो एआई मोडललाई तालिम दिन प्रयोग गर्छन् । यो डाटा कसरी भण्डारण गरिन्छ, को-कसले हेर्न सक्छन् र भविष्यमा केका लागि प्रयोग हुन्छ भन्नेबारे प्रयोगकर्ता सधैँ अनजान हुन्छन् । यसको प्रयोग तपाईँलाई लक्षित विज्ञापन देखाउन वा तपाईँको व्यवहारलाई प्रभावित पार्न पनि हुन सक्छ ।
२. सुरक्षा जोखिम: यदि एआई सेवा प्रदान गर्ने कम्पनीको प्रणालीमाथि साइबर हमला भयो भने तपाईँका व्यक्तिगत विवरणहरू: जस्तै इमेल, निजी कुराकानी, र वित्तीय जानकारीहरू गलत व्यक्तिको हातमा पर्न सक्छन् । यसले तपाईँलाई ठूलो आर्थिक र मानसिक क्षति पुर्याउन सक्छ ।
३. गलत व्याख्या र भ्रम: एआईले तपाईँको डाटालाई सधैँ सही तरिकाले बुझ्छ भन्ने हुँदैन । यसले गलत सूचना वा सन्दर्भका आधारमा निष्कर्ष निकाल्न सक्छ, जसले तपाईँका लागि समस्या सिर्जना गर्न सक्छ ।
४. गोपनीयताको अन्त्य: जब एआईले तपाईँको इमेल पढ्न थाल्छ, तपाईँका निजी कुराकानीहरू निजी रहँदैनन् । तपाईँको हरेक डिजिटल गतिविधिमाथि निगरानी भइरहेको हुन्छ, जसले अन्ततः तपाईँको व्यक्तिगत गोपनीयताको अन्त्य गर्छ ।
आफ्नो डाटा सुरक्षित राख्न के गर्ने ?
डिजिटल युगमा प्रविधिबाट टाढा रहन त सकिँदैन, तर केही सावधानी अपनाएर आफ्नो व्यक्तिगत डाटालाई सुरक्षित राख्न सकिन्छस्
सोचेर मात्र अनुमति दिनुहोस्: कुनै पनि एप वा एआईलाई आफ्नो व्यक्तिगत डाटाको पहुँच दिनुअघि एक पटक सोच्नुहोस्, ‘यो साँच्चै आवश्यक छ ?’ यदि छैन भने अनुमति नदिनुहोस् ।
अति संवेदनशील जानकारी शेयर नगर्नुहोस्: कुनै पनि एआई च्याटबटमा आफ्नो नागरिकता नम्बर, पासवर्ड, बैंक खाताको विवरण वा अन्य अति गोप्य जानकारी कहिल्यै पनि नदिनुहोस् ।
सेटिङ जाँच गर्नुहोस्: समय-समयमा आफ्नो फोन र कम्प्युटरको सेटिङमा गएर कुन-कुन एपले के-के अनुमति लिएका छन्, त्यसलाई समीक्षा (review) गर्नुहोस् । अनावश्यक अनुमतिहरूलाई बन्द गर्नुहोस् ।
गोपनीयता नीति पढ्नुहोस्: कुनै पनि सेवा प्रयोग गर्नुअघि त्यसको गोपनीयता नीति (Privacy Policy) मा नजर लगाउने बानी बसाल्नुहोस् । यसले तपाईँको डाटा कसरी प्रयोग हुन्छ भन्ने जानकारी दिन्छ ।
वैकल्पिक उपाय खोज्नुहोस्: यदि सम्भव छ भने, गोपनीयतालाई प्राथमिकता दिने एआई उपकरण वा सेवाहरूको प्रयोग गर्नुहोस् ।
टेकक्रन्चको सहयोगमा
पछिल्लो अध्यावधिक: साउन ५, २०८२ १८:२७
सामाग्री श्रोत :
टेक पाना
