नेपाल सरकारले आगामी आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को बजेटमार्फत सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालयलाई कुल सात अर्ब ७२ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ । तर, यस बजेटमा डिजिटल पूर्वाधार र इकोसिस्टमको विकासका लागि छुट्याइएको रकम भने अत्यन्तै सीमित छ । केवल ७४ करोड रुपैयाँ डिजिटल पूर्वाधार इकोसिस्टमको विकासका लागि छुट्याइएको छ ।
यतिबेला सरकारले ‘डिजिटल नेपाल’ भन्ने नारा दोहोर्याइरहे पनि बजेटमा भने अझै पनि एनालग सोचाइ नै प्रतिबिम्बित हुन्छ । बजेटमा डिजिटल साक्षरता अभिवृद्धि, ‘डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्क’ को दोस्रो संस्करण, डेटा सेन्टर र क्लाउड पूर्वाधारको विकास, आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स सेन्टर (AI Center) को स्थापना, साइबर सुरक्षाको मजबुतीकरण र ई-गभर्नेन्स प्रणाली सुधार गर्ने योजना उल्लेख गरिएका छन् ।
तर ती योजनाहरूका लागि स्पष्ट, यथोचित र पर्याप्त बजेट विनियोजन गरिएको देखिँदैन । छुट्याइएको ७४ करोड रुपैयाँमा यस्ता महत्त्वाकांक्षी योजनाहरू कार्यान्वयन सम्भव हुनेमा गम्भीर आशंका छ ।
सरकारले अघिल्लो वर्ष घोषणा गरेको ‘सूचना प्रविधिको दशक’ को समीक्षा त टाढाको कुरा, यो वर्षको बजेटमा त्यसबारे कुनै उल्लेखसम्म गरिएको छैन । यस्तो देखिन्छ कि सरकारले सूचना प्रविधिलाई केवल भाषण र दस्तावेजमा सीमित राख्ने तर व्यवहारमा आवश्यक प्राथमिकता नदिने नीति अँगालेको छ । सूचना प्रविधिको क्षेत्रमा अनुसन्धान तथा विकास, स्टार्टअप प्रवर्द्धन, सफ्टवेयर निर्यात, सीपयुक्त जनशक्तिको संरक्षण र विकास जस्ता महत्वपूर्ण पक्षहरूलाई बजेटले छुनै सकेको छैन ।
नेपालले सूचना प्रविधिलाई अझै पनि ‘उद्योग’ को हैसियत दिन नचाहनु विडम्बनापूर्ण विषय हो । सूचना प्रविधि क्षेत्र निर्यातयोग्य सेवा, विदेशी मुद्रा आर्जन, रोजगारी सिर्जना र नवप्रवर्तनका लागि अत्यन्तै सम्भावनायुक्त क्षेत्र हो । तर सरकारको नजरमा यो क्षेत्र अझै पनि ‘सेवा प्रवाह’ को सीमित दृष्टिकोणमा बाँधिएको देखिन्छ ।
यस्तो अवस्थाले डिजिटल नेपालको नारा केवल नारामा सीमित हुने खतरा छ । जति नै प्रविधि र नवप्रवर्तनको कुरा गरिए पनि नीति, बजेट र कार्यान्वयनको तहमा त्यसअनुसारको प्रतिबद्धता नदेखिएसम्म नेपालले सूचना प्रविधि क्षेत्रलाई विकासको प्रमुख इन्जिन बनाउने अवसर गुमाइरहनेछ । सरकारको सोच र प्राथमिकतामा आमूल परिवर्तन नआएसम्म, डिजिटल युगमा समेत हामी एनालग मानसिकताकै बन्दी रहिरहनेछौँ ।
पछिल्लो अध्यावधिक: जेठ १७, २०८२ १२:२७
सामाग्री श्रोत :
टेक पाना
