काठमाडौं – क्षयरोग नियन्त्रणमा निरन्तर सक्रियता रहेपनि अझै ४० प्रतिशत बिरामी उपचारको पहुँचबाहिर रहेको बताइएको छ। राष्ट्रिय क्षयरोग नियन्त्रण केन्द्रका निर्देशक डा श्रीराम तिवारीले उपचार सफलता दर भने ९२ प्रतिशत रहेको उनले बताएका छन्। उनका अनुसार उपचारमा आएका मध्ये ७२ प्रतिशत फोक्सोको क्षयरोग र २८ प्रतिशत फोक्सो बाहिर अन्य अङ्गमा लाग्ने क्षयरोग रहेका छन्। यस ‘ड्रग रेसिस्टेन्ट टीबी’ अर्थात् ‘औषधी प्रतिरोधी क्षयरोग’ प्रभावित व्यक्तिहरु ७ सय ५६ जना भेटिएका छन्।उनी भन्छन्, ‘अनुमानित क्षयरोग प्रभावित बिरामी र उपचारको दायरामा आएका बिरामीको सङ्ख्यामा ठूलो अन्तर छ । हामीले ४० प्रतिशत क्षयरोगका बिरामीलाई उपचारको दायरामा ल्याउन सकेका छैनौं।’ जबकी नेपालले सन् २०३० सम्म क्षयरोग महामारीबाट अन्त्य गर्ने र २०५० सम्म क्षयरोग मुक्त नेपालमा बनाउने लक्ष्य लिएको छ ।सन् २०२३ मा विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार नेपालमा अनुमानित ६८ हजार नयाँ क्षयरोग प्रभावित व्यक्तिहरु थिए, जसको दर प्रति १ लाख जनसङ्ख्यामा २ सय २९ थियो। त्यसैगरी क्षयरोगका कारण १६ हजार व्यक्तिको मृत्यु भएको अनुमान गरिएको छ। जसको मृत्युदर प्रति एक लाख जनसङ्ख्यामा ५४ हो। सोही अवधिमा, राष्ट्रिय क्षयरोग केन्द्रको तथ्यांकमा ४० हजार ७ सय ७६ जना क्षयरोगी उपचारमा आएको जानकारी दिए। जसमा ३९ प्रतिशत महिला र ६१ प्रतिशत पुरुष रहेका थिए। क्षयरोग माइक्रोब्याक्टेरियम ट्युबरक्लोसिस नामको ब्याक्टेरियाका कारण लाग्ने रोग हो। श्वासप्रस्वासका माध्यमबाट सजिलै सर्ने क्षयरोगको संक्रमण मधुमेह, एचआईभी, मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेका, क्यान्सर जस्ता प्रतिरोध क्षमता कम भएका रोगीलाई छिटो हुन्छ। राष्ट्रिय क्षयरोग नियन्त्रण केन्द्रका निर्देशक डा तिवारीले यस दिवसले क्षयरोग महामारीको अन्त्यका लागि गरिएका प्रतिबद्धता प्रयास तथा उपलब्धीहरुलाई सम्झिने साथै नेपालमा यस रोगका कारण तथा प्रभावितको वास्तविकतालाई उजागर गर्ने बताए। उनले भने, ‘विश्वव्यापी रुपमा क्षयरोग अन्त्यका लागि गरिएका हाम्रो साझा प्रयासलाई यस दिवसले सम्झने गर्छ।’क्षयरोग (टीबी) विश्वभर लाखौं मानिसलाई प्रभावित गर्ने सरुवा रोग हो र नेपालमा यो जनस्वास्थ्य समस्याको रुपमा रहिआएको छ। राष्ट्रिय क्षयरोग नियन्त्रण केन्द्रले यस्ता चुनौतीहरू समाधान गर्न नेपालभरी क्षयरोग उपचारका सेवाहरु ६ हजार भन्दा धेरै स्वास्थ्यसंस्थाहरुबाट नियमित औषधी वितरण गर्ने गरेको छ भने आठ सय केन्द्रहरुबाट रोगको पहिचान गर्ने क्षयरोगको द्रुत परीक्षण गर्ने गरेको छ। डीआर टीबी औषधी प्रतिरोधी क्षयरोग (डीआर टीबी)का बिरामीहरुको उपचार सेवा २९ वटा उपचार केन्द्रहरु र ९८ उपचार उप-केन्द्रहरुबाट प्रदान गरिदै आएको जनाएको छ।त्यसैगरी सङ्घीय संरचनालाई ध्यानमा राखी नेपालले नवीनतम प्रयासको रुपमा स्थानीय तहहरूको नेतृत्व, उत्तरदायित्व र अपनत्व विकास गरी क्षेत्रको अन्त्यका लागि भएका प्रयासहरूलाई गति दिनको लागि क्षरोग मुक्त नेपाल अभियान १४९ स्थानीय तहहरूमा विस्तार गरेको छ।विश्व क्षयरोग दिवस नेपालमा पनि विविध कार्यक्रम गरी मनाइँदैछ। ‘हो ! हामी क्षयरोग अन्त्य गर्न सक्छौं। लगानीको प्रतिबद्धता र सेवा प्रवाहको सुनिश्चतता,आजको आवश्यकताु’’भन्ने नारासहित सोमबार यो दिवस मनाइँदैछ। हरेक वर्ष मार्च २४ विश्व क्षयरोग दिवस मनाउँदैं गर्दाे नेपालमा पनि यो दिवस विविध कार्यक्रम गर्दै मनाउन लागिएको हो।जर्मन चिकित्सक रर्वट कुकले सन् १८८२ मार्च २४ तारिखमा क्षयरोग अर्थात टीबीको किटाणु पत्ता लगाएको दिनको सम्झनामा हरेक वर्ष मार्च २४ तारिखका दिन विश्व क्षयरोग दिवस मनाउने गरिएको हो।
सामाग्री श्रोत :
swasthyakhabar
