इतिहासकै ठुलो डेटा ब्रिच: १६ अर्ब बढी पासवर्ड इन्टरनेटमा लिक, कतै तपाईँको त परेन ?

काठमाडौँ । हालै सार्वजनिक भएको अनुसन्धानले इतिहासकै सबैभन्दा ठुलो डेटा लिक भएको खुलासा गरेको छ । साइबर सुरक्षा सम्बन्धी अनुसन्धान गर्ने संस्था साइबरन्युजका अनुसार करिब १६ अर्बभन्दा धेरै लगइन विवरणहरू इन्टरनेटमा सार्वजनिक भएका छन् । यी विवरण मुख्यत: विभिन्न इन्फोस्टिलर मालवेयरमार्फत संकलन गरिएको आशंका छ ।

साइबरन्युजको अनुसन्धान टोलीले गत जनवरीदेखि गरेको जाँचमा करिब ३० वटा फरक-फरक डेटाबेसमार्फत यस्तो विवरण सार्वजनिक भएको पत्ता लगाएको हो । तीमध्ये केही डेटाबेसमा तीन अर्ब ५० करोडभन्दा धेरै विवरण समेटिएको छ । औसतमा एउटा डेटाबेसमा ५५ करोड विवरण रहेको बताइएको छ ।

अनुसन्धान अनुसार यो एउटा सामान्य डेटा लिक नभई साइबर अपराधीहरूका लागि योजनाबद्ध रूपमा आक्रमण गर्न सक्ने ‘ब्लुप्रिन्ट’ हो । १६ अर्बभन्दा धेरै लगइन विवरण सार्वजनिक भएपछि साइबर अपराधीहरूले पहिचान चोरी (identity theft), खातामा नियन्त्रण लिने (account takeover), फिसिङ आक्रमण तथा व्यापारिक ईमेल दुरुपयोगजस्ता गतिविधिमा ती विवरण प्रयोग गर्नसक्ने खतरा देखिएको छ ।

खुलासा गरिएका विवरणहरूमा एप्पल, फेसबुक, गुगल, गिटहब, टेलिग्राम, विच्याट, अलिपे जस्ता चर्चित कम्पनीका प्रयोगकर्ताको नाम र पासवर्डदेखि सरकारी सेवासम्मका जानकारी छन् । ती विवरणहरू इन्फोस्टिलर मालवेयरले संकलन गर्ने तरिकासँग मिल्ने संरचनामा पाइएको छ, जसमा यूआरएल, लगइन नाम र पासवर्ड क्रमसँगै रहेको छ ।

केही विवरणमा सेसन टोकन, कुकिज र मेटाडेटा समेत समावेश छन्, जसले टु-फ्याक्टर भेरिफिकेसन सिस्टमसमेत बाइपास गर्न सक्ने खतरा देखिएको छ ।

अनुसन्धानमा संलग्न एरास नजारोभासका अनुसार, साइबर अपराधीहरूले अहिले टेलिग्राम ग्रुपजस्ता पुराना माध्यम छाडेर ठुलो संख्यामा डेटा संकलन गरी परम्परागत डेटाबेसमा राख्न थालेका छन् । केही डेटाबेसहरूमा ‘रसियन फेडेरेसन’ वा ‘टेलिग्राम’ भन्ने नाम समेत देखिएको छ । यसले ती कुन क्षेत्र वा सेवासँग सम्बन्धित छन् भन्ने संकेत गर्ने बताइएको छ ।

धेरै डेटाबेसहरू असुरक्षित ‘एलास्टिक सर्च’ वा ‘अबस्जेक्ट स्टोरेज’ इन्स्टेन्समार्फत अस्थायी रूपमा खुला अवस्थामा फेला परेका थिए । अनुसन्धानकर्ताहरूले समयमै फेला पारेर तिनीहरू हटाएका भए पनि ती कसले अपलोड गरेका थिए भन्ने जानकारी अहिलेसम्म पत्ता लागेको छैन । यसले प्रयोगकर्ताहरूको सुरक्षाका लागि थप चुनौती थपेको छ ।

आफ्नो पासवर्ड लिक भएको छ वा छैन भनेर जाँच्ने धेरै सुरक्षित र विश्वसनीय तरिकाहरू छन् । यसमध्ये ‘Have I Been Pwned? वेबसाइट उपयोगी हुनसक्छ । यसलाई सुरक्षा विशेषज्ञ ट्रोय हन्टले सञ्चालन गर्छन् । यसले विभिन्न डेटा चोरीका घटनाबाट सार्वजनिक भएका अर्बौं अकाउन्टहरूको डेटाबेस राखेको हुन्छ।

कसरी जाँच्ने?

आफ्नो वेब ब्राउजरमा haveibeenpwned.com‍ खोल्नुहोस्।

त्यहाँ रहेको बक्समा आफ्नो ईमेल एड्रेस टाइप गर्नुहोस्।

pwned? लेखिएको बटनमा क्लिक गर्नुहोस्।

नतिजा कस्तो देखिन्छ ?

Good news — no pwnage found! (हरियो स्क्रिन): यदि यस्तो देखियो भने तपाईंको ईमेल एड्रेस कुनै पनि ठूलो डेटा उल्लंघनमा भेटिएको छैन।

Oh no — pwned! (रातो स्क्रिन): यदि यस्तो देखियो भने तपाईंको ईमेल एड्रेस एक वा बढी डेटा चोरीमा भेटिएको छ । स्क्रोल गरेर तल हेर्दा कुन-कुन वेबसाइट वा एपबाट तपाईंको डेटा लिक भएको हो भन्ने जानकारी पनि देखाइन्छ ।

पासवर्ड नै जाँच्न मिल्छ ?

हो, यही वेबसाइटमा पासवर्ड पनि जाँच्न मिल्छ ।

वेबसाइटको माथि रहेको ‘Passwords’ मेनुमा जानुहोस् ।

त्यहाँ आफ्नो पासवर्ड टाइप गर्नुहोस् ।

नोट: यो प्रक्रिया एकदमै सुरक्षित छ। तपाईंले आफ्नो वास्तविक पासवर्ड वेबसाइटमा पठाउनुहुन्न । यसले ‘k-Anonymity’ नामक प्रविधि प्रयोग गर्छ, जसले तपाईंको पासवर्डको केही अंश मात्र पठाएर डेटाबेसमा खोज्छ, जसकारण तपाईंको पासवर्ड गोप्य नै रहन्छ ।