काठमाडौँ । अन्तर्राष्ट्रिय वित्त निगम (आईएफसी) ले स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक नेपालसँगको साझेदारीमा नेपालको सबैभन्दा ठुलो इन्टरनेट सेवा प्रदायक वर्ल्डलिंक कम्युनिकेसन्स र यसको सहायक कम्पनी डेटा वर्ल्डमा दुई करोड ९० लाख अमेरिकी डलर (करिब तीन अर्ब ९८ करोड रुपैयाँ) लगानी गर्ने घोषणा गरेको छ ।
यो लगानी नेपालभर ब्रोडब्यान्ड कनेक्टिभिटी विस्तार गर्न, दिगो डेटा सेन्टरको पूर्वाधार विकास गर्न र डिजिटल पहुँच बढाएर आर्थिक वृद्धिमा सघाउन केन्द्रित हुने बताइएको छ । यो साझेदारीले नेपालका दुर्गम क्षेत्रहरूमा फाइबर अप्टिक नेटवर्क विस्तार गरी उच्च गतिको इन्टरनेट पहुँच पुर्याउने र डेटा भण्डारण तथा प्रशोधनको बढ्दो मागलाई सम्बोधन गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।
वर्ल्डलिंकका संस्थापक तथा अध्यक्ष दिलीप अग्रवालले आईएफसी र स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंकसँगको यो रणनीतिक साझेदारीले नेपालभर कनेक्टिभिटीको पुललाई अझ बलियो बनाउने बताए । “यो सहकार्य डिजिटल रूपमा सशक्त समाज निर्माण गर्ने हाम्रो साझा प्रतिबद्धताको प्रमाण हो र सबै नेपालीको समृद्ध भविष्यको आधारस्तम्भ हो,” उनले भने ।
परियोजनाअन्तर्गत नेपालको पहिलो ईडीजीई (EDGE) प्रमाणित डेटा सेन्टरसहित देशभर अत्याधुनिक डेटा सेन्टरहरू स्थापना गरी दिगो र नवीन विकासका लागि नयाँ मापदण्ड तयार पारिनेछ । यसमार्फत हजारौँ रोजगारी सिर्जना गर्ने र वर्कफोर्स (कार्यबल)मा महिलाको प्रतिनिधित्व बढाउने लक्ष्यसमेत राखिएको छ ।
आईएफसीका दक्षिण एसियाका लागि क्षेत्रीय निर्देशक इमाद एन. फाखौरीका अनुसार यो लगानी नेपाल सरकारको १६औँ राष्ट्रिय योजना र डिजिटल नेपाल फ्रेमवर्कको दृष्टिकोणसँग मिल्दोजुल्दो छ । “विशेषगरी पिछडिएका क्षेत्रमा डिजिटल पहुँच बढाएर र गुणस्तरीय रोजगारी सिर्जना गरेर नेपालको डिजिटल रूपान्तरण, कनेक्टिभिटी र आर्थिक वृद्धिमा सहयोग गर्न पाउँदा आईएफसी गौरवान्वित छ,” उनले भने ।
यसैगरी, स्ट्यान्डर्ड चार्टर्ड बैंक नेपालका सीईओ गोरख राणाले यो सहकार्यलाई नेपालको डिजिटल पूर्वाधार बलियो बनाउने महत्त्वपूर्ण कदमको रूपमा व्याख्या गरे । उनले भने, “देशको डिजिटल पूर्वाधारमा लगानी गरेर हामी इन्टरनेटको पहुँचमा उल्लेखनीय सुधार ल्याउन र विश्वव्यापी अवसरहरू खोल्न चाहन्छौँ ।”
विश्व बैंक ग्रुपको सदस्य आईएफसी विकासशील देशहरूमा निजी क्षेत्रमा केन्द्रित सबैभन्दा ठुलो विश्वव्यापी विकास संस्था हो । यो लगानी नेपालका लागि विश्व बैंक ग्रुपको कन्ट्री पार्टनरशिप फ्रेमवर्क (२०२५-२०३१) सँग पनि जोडिएको छ, जसले सबैका लागि राम्रो अवसर सुनिश्चित गर्ने लक्ष्य राखेको छ ।
पछिल्लो अध्यावधिक: असार २४, २०८२ ११:१४
सामाग्री श्रोत :
टेक पाना
काठमाडौं– धादिङको त्रिशूली नदीमा २ जनाको शव फेला परेको छ।
त्रिशूली खोलाको किनारमा २ जनाको शव फेला परेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय धादिङले जनाएको छ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय धादिङका डिएसपी सुवास हमालका अनुसार गल्छी गाउँपालिका–२ क्यरेनीटार र गजुरी गाउँपालिका–६ बेल्खुस्थित त्रिशूली नदी किनारमा २ वटा शव फेला परेको हो।
शवको स्थिति र आकृति अनुसार मृतक दुवै जना पुरुष रहेका छन्। घटनाबारे अध्ययन गर्न प्रहरी टोली घटनास्थल पुगेको उनको भनाई छ।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
सामाग्री श्रोत :
नेपाललाइभ
काठमाडौं – राष्ट्रिय चिकित्सक संघ, नेपाल (एनडान)को केन्द्रीय समितिको आकस्मिक बैठकले हाल उत्पन्न स्वास्थ्य तथा कानुनी चुनौतीहरूलाई गम्भीर रूपमा मूल्याङ्कन गर्दै चिकित्सा सेवा प्रणालीको दीर्घकालीन सुधारका लागि १० बुँदे महत्वपूर्ण निर्णयहरू पारित गरेको छ।
बैठकमा वर्तमान समयको संवेदनशील स्वास्थ्य परिदृश्य, उपभोक्ता संरक्षण ऐन अन्तर्गतका विवादहरू, तथा अदालतका पछिल्ला फैसलाहरूले चिकित्सक समुदायमा सिर्जना गरेको मानसिक दबाबलाई मध्यनजर गर्दै चिकित्सा पेशाको गरिमा, बिरामीको हक हित, र व्यावसायिक सम्मानको रक्षा गर्न आवश्यक कदमहरू तय गरिएको एनडानले जनाएको छ।
संघले उपभोक्ता संरक्षण ऐनले उपचारको नियत, सेवा सन्दर्भ, र नेपालको स्वास्थ्य प्रणालीको यथार्थतालाई नबुझेको आधारमा गरिएका केही न्यायिक फैसलाहरूले सम्पूर्ण स्वास्थ्य सेवा प्रणालीलाई नै अन्योलमा पारेको जनाउँदै, चिकित्सा अभ्यासको स्पष्ट कानुनी संरचना निर्माण गर्न सरकार र सरोकारवालासँग सहकार्यको तयारी पनि जनाएको छ।
एनडानका अनुसार, यो सुधारको यात्रा केवल कानुनी परिवर्तनमा सीमित नरही, स्वास्थ्य सेवा संरचना, संस्थागत आचरण, र चिकित्सा अभ्यासका विविध आयामहरूमा व्यापक हस्तक्षेप आवश्यक भएको स्पष्ट गरिएको छ।
एनडानले भनेको छ, ‘यो केवल चिकित्सकको मुद्दा होइन, सम्पूर्ण स्वास्थ्य प्रणालीको सुरक्षासँग सम्बन्धित विषय हो। हामी व्यावसायिक उत्तरदायित्व स्वीकार गर्दै बिरामीको हितका लागि नीतिगत, कानुनी, र संस्थागत सुधार चाहन्छौं।’
यस्तो छ १० बुँदे निर्णय :
हेर्नुहोस् : स्वास्थ्य खबर पोलिसी क्लिनिक : विथ डिबी खड्का
सामाग्री श्रोत :
swasthyakhabar
काठमाडौँ । ट्वीटरका सहसंस्थापक तथा ब्लकका सीईओ ज्याक डोर्सीले इन्टरनेट वा मोबाइल नेटवर्क बिना नै मेसेज पठाउन सकिने नयाँ एप ‘बिटच्याट’ (Bitchat) सार्वजनिक गरेका छन् । सामाजिक सञ्जाल एक्समा एक पोस्ट गर्दै उनले हालै कोडिङ गरेर यो एप बनाएको जानकारी दिएका हुन् ।
‘बिटच्याट’ ब्लुटुथ मेस नेटवर्क प्रविधिमा आधारित एप हो । यसले प्रयोगकर्ताहरूलाई वाई-फाई वा सेलुलर डेटा नभएको अवस्थामा पनि एकआपसमा मेसेज आदानप्रदान गर्न अनुमति दिन्छ । सामान्यतया ब्लुटुथको प्राविधिक सीमितताका कारण यस्ता एपहरू करिब १०० मिटरको दूरीमा मात्रै प्रभावकारी हुन्छन् ।
तर, डोर्सीले आफ्नो एपले अन्य प्रयोगकर्ताको डिभाइसमार्फत मेसेज रिले (प्रसार) गरेर यसको पहुँच ३०० मिटरसम्म विस्तार गर्न सक्ने दाबी गरेका छन् । यो एप विशेषगरी कन्सर्ट, मेला वा नेटवर्क कमजोर भएका स्थानहरूमा साथीभाइहरूसँग सम्पर्कमा रहन उपयोगी हुने देखिन्छ ।
my weekend project to learn about bluetooth mesh networks, relays and store and forward models, message encryption models, and a few other things.
bitchat: bluetooth mesh chat…IRC vibes.
TestFlight: https://t.co/P5zRRX0TB3
GitHub: https://t.co/Yphb3Izm0P pic.twitter.com/yxZxiMfMH2
— jack (@jack) July 6, 2025
यो एप पूर्ण रूपमा ‘इन्ड-टु-इन्ड इन्क्रिप्टेड’ रहेको बताइएको छ । जसले गर्दा मेसेज पठाउने र पाउनेबाहेक अरू कसैले हेर्न सक्दैन ।
डोर्सीको यो एप हङकङमा प्रजातन्त्र पक्षधर प्रदर्शनकारीहरूले प्रयोग गरेको ‘ब्रिजफाई’ (Bridgefy) नामक एपसँग मिल्दोजुल्दो छ । इन्टरनेट बिना चल्ने भएकाले सरकारी निगरानीबाट बच्न ब्रिजफाई निकै लोकप्रिय भएको थियो । रोचक कुरा के छ भने ब्रिजफाईमा ट्वीटरकै अर्का सह-संस्थापक बिज स्टोनको लगानी रहेको छ ।
डोर्सीले बेटा परीक्षणका लागि एप्पलको टेस्टफ्लाइट (TestFlight) मार्फत एप उपलब्ध गराएका थिए । तर १०,००० प्रयोगकर्ताको सीमा पूरा भएसँगै परीक्षण हाल बन्द गरिएको छ । एप सार्वजनिक रिलिजका लागि समीक्षामा रहेको उनले बताएका छन् ।
पछिल्लो अध्यावधिक: असार २४, २०८२ १०:२
सामाग्री श्रोत :
टेक पाना
काठमाडौं– नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) का अध्यक्ष पुषपकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले भोटेकोशी नदीमा आज बिहान आएको भीषण बाढीबाट प्रभावितको उद्धार तथा राहत प्रभावकारी बनाउन अनुरोध गरेका छन्।
आज सामाजिक सञ्जालमार्फत उनले नेपाल–चीन जोड्ने मितेरी पुललगायत धेरै महत्त्वपूर्ण संरचनामा गम्भीर क्षति पुगेको उल्लेख गर्दै बाढीले भएको क्षतिप्रति गहिरो दुःख व्यक्त गरेका छन्।
उनले भने, “प्राकृतिक विपद्को विषम परिस्थितिमा सरकारले उद्धार र राहत कार्यका लागि सबै संयन्त्रलाई तत्काल र प्रभावकारी रूपमा परिचालन गर्न म जोडदार माग गर्दछु।”
अध्यक्ष दाहालले पार्टीका सबै तहका नेता-कार्यकर्ताहरूलाई उद्धार र राहत कार्यमा सक्रियतापूर्वक सहभागी हुन निर्देशन पनि दिएका छन्।
उनले भनेका छन्, “म सम्पूर्ण सरकारी निकाय, राजनीतिक दल, सङ्घसंस्था र नागरिकहरूलाई यो सङ्कटको घडीमा एकजुट भएर कार्य गर्न अपिल गर्दछ।”
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
सामाग्री श्रोत :
नेपाललाइभ
काठमाडौं- उपभोक्ता अदालतसम्बन्धी विषयमा असन्तुष्टि जनाउँदै नेपाल चिकित्सक संघले घोषणा गरेको चरणबद्ध आन्दोलनको अन्तर्गत मंगलबार पनि देशभरका अस्पतालहरुमा आकस्मिक र सघन उपचारबाहेकका सेवाहरु बन्द गरिएका छन्।
नेपाल चिकित्सक संघको आह्वानमा सोमबार देशभरका अस्पतालमा इमर्जेन्सीबाहेकका सेवा ठप्प भएको थियो। जसका कारण बिरामीहरुले सास्ती खेप्नु परेको थियो।
मंगलबार अस्पतालको सेवा बन्दसहित काठमाडौंको माइतीघरमा प्रदर्शन गर्ने कार्यक्रम समेत छ। संघले बिहान ११ बजे उपत्यका भित्रका चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई माइतीघर मण्डलामा एवं उपत्यका बाहिरका चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरुलाई सम्बन्धित प्रदर्शन स्थलमा भेला भई धर्ना दिन आह्वान गरेको छ।
सामाग्री श्रोत :
swasthyakhabar
काठमाडौँ– नेपाल चीन सीमा क्षेत्र आज बिहान आएको बाढीले ठुलो मात्रामा भौतिक संरचनामा क्षति पुर्याएको छ। भीषण वर्षासँगको बाढीले नेपाल–चीन जोड्ने मितेरी पुल बगाएको छ।
यससँगै रसुवा हुँदै चीनसम्मको मार्ग विच्छेद भएको छ।
यस्तै भन्सारको यार्ड (ड्राइपोट) मा रहेका १०० देखि १५० वटा गाडीमध्ये अधिकांश बाढीले बगाएको जानकारी आएको बताए।
रसुवाका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी द्रुवप्रसाद अधिकारीका अनुसार ६-७ वटा गाडी बगाएको प्रारम्भिक जानकारी आएको छ। ती गाडीमा चालक, सहचालक रहेको बताइएको छ। तर, यकिन भइनसकेको उनको भनाइ छ।
बाढीमा परेर कम्तिमा १८ जना बेपत्ता भएका छन्। बेपत्ता हुनेमा ९ नेपाली नागरिक, ८ चिनियाँ नागरिक र तीन जना प्रहरी रहेका छन्।
बाढीमा परेर कम्तिमा १८ जना बेपत्ता भएका छन्। बेपत्ता हुनेमा ९ नेपाली नागरिक, ८ चिनियाँ नागरिक र तीन जना प्रहरी रहेका छन्।
बाढीले रसुवागढी जलविद्युत आयोजनामा पनि क्षति पुगेको उनले बताए।
नेपाललाइभमा प्रकाशित सामग्रीबारे कुनै गुनासो,
सूचना तथा सुझाव भए हामीलाई nepallivenews@gmail.com मा
पठाउनु होला।
सामाग्री श्रोत :
नेपाललाइभ
काठमाडौँ । टिकटकको मातृ कम्पनी बाइटडान्सले अमेरिकी प्रयोगकर्ताका लागि मात्र एउटा छुट्टै नयाँ एप ल्याउने भएको छ । शर्ट भिडिओ प्लेटफर्मको अमेरिकी स्वामित्त्व बिक्री गर्ने वा प्रतिबन्धको सामना गर्नुपर्ने बाध्यतामा रहेको बाइटडान्सले नयाँ रणनीति अपनाउन लागेको हो ।
द इन्फरमेसनको रिपोर्ट अनुसार बाइटडान्सले ५ सेप्टेम्बरमा नयाँ एप सार्वजनिक गर्ने योजना बनाएको छ । अमेरिकामा टिकटक चलाइरहनका लागि प्रयोगकर्ताहरूले यो नयाँ एपमा सर्नुपर्ने बताइएको छ । यसलाई कम्पनीभित्र ‘एमटु’ कोड नेम दिइएको छ ।
एप सार्वजनिक हुनासाथ बाइटडान्सले हाल चलिरहेको पुरानो टिकटक एप (जसलाई ‘एम’ भनिन्छ) लाई अमेरिकी एप स्टोरहरूबाट हटाउनेछ । हालको भर्सनको एप आगामी मार्च महिनासम्ममा अमेरिकामा चल्न बन्द हुने अपेक्षा गरिएको छ । यद्यपि यो समयसीमा परिवर्तन हुन सक्ने सम्भावना उच्च छ ।
अमेरिकामा टिकटकको भविष्यबारे लामो समयदेखि चल्दै आएको विवादमा यो पछिल्लो अपडेट हो । तत्कालीन राष्ट्रपति जो बाइडेनले गत वर्ष हस्ताक्षर गरेको एक कानुनले बाइटडान्सलाई १९ जनवरीसम्ममा आफ्नो अमेरिकी टिकटक व्यवसाय बेच्न वा प्रतिबन्धको सामना गर्न समय दिएको थियो ।
तर, २० जनवरीमा पदभार ग्रहण गरेलगत्तै राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले उक्त कानुनको कार्यान्वयनलाई रोकेका थिए र त्यसपछि पनि दुई पटक म्याद थप गरिएको थियो । हालको अवस्था अनुसार टिकटकको अमेरिकी व्यवसाय बिक्री नगरे १६ सेप्टेम्बरदेखि प्रतिबन्ध लागु हुनेछ । जुनको अन्त्यतिर ट्रम्पले टिकटकको अमेरिकी सञ्चालनका लागि एक खरिदकर्ता तयार रहेको बताएका थिए ।
त्यतिबेला ट्रम्पले ‘अत्यन्त धनी व्यक्तिको समूह’ ले एप किन्न लागेको दाबी गरेका थिए । यद्यपि बाइटडान्स चिनियाँ कम्पनी भएकाले यो सम्झौताका लागि चिनियाँ सरकारको स्वीकृति आवश्यक पर्ने ट्रम्पले स्वीकारेका थिए । पछि उनले यसमा चिनियाँ सरकारको स्वीकृति पाउनेमा आफू ‘विश्वस्त नभएको’ बताएका थिए ।
अमेरिकाका लागि मात्र बन्ने टिकटको नयाँ एप कस्तो हुन्छ भन्ने जानकारी बाहिरिएको छैन । त्यस्तै टिकटकका अमेरिकी प्रयोगकर्ता सबै अर्को मार्चसम्म नयाँ एपमा सरिसक्नुपर्ने बताइएको छ । तर, युजर अकाउन्ट, त्यसमा भएका भिडिओ र फलोअरको अवस्था के हुन्छ भन्ने अझै स्पष्ट छैन ।
पछिल्लो अध्यावधिक: असार २४, २०८२ ८:२५
सामाग्री श्रोत :
टेक पाना
काठमाडौं – नेपाल सरकारले राष्ट्रिय जनसङ्ख्या नीति, २०८२ पारित गरेको छ, जसले देशको बदलिँदो जनसङ्ख्यिक संरचना, संघीय शासन प्रणाली, प्रविधिमा आएको परिवर्तन र सामाजिक न्यायका सवालहरूलाई समेट्दै समृद्ध नेपालको निर्माणतर्फ मार्गप्रशस्त गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।
नयाँ नीति अनुसार स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रीको अध्यक्षतामा राष्ट्रिय जनसङ्ख्या निर्देशन तथा समन्वय समिति गठन गरी तीनै तहका सरकारलाई प्रभावकारी जनसङ्ख्या व्यवस्थापनमा जिम्मेवार बनाइनेछ। साथै, संघीय, प्रादेशिक र स्थानीय तहमा जनसङ्ख्या व्यवस्थापन मार्गदर्शन जारी गरिनेछ।
२०७८ को राष्ट्रिय जनगणनाका अनुसार नेपालमा जनसङ्ख्या वृद्धिदर ०.९२ प्रतिशतमा झरेको छ भने प्रजनन दर प्रतिस्थापन तहभन्दा तल रहेको (१.९३) छ। यसले देश जनसङ्ख्यिक संक्रमणकालको अन्तिम चरणमा प्रवेश गरिरहेको दर्शाउँछ। नीति यस यथार्थलाई आत्मसात् गर्दै प्रजनन दरलाई प्रतिस्थापन तहमा स्थिर राख्ने, आन्तरिक बसाईसराइँ व्यवस्थित गर्ने र ज्येष्ठ नागरिकको सीप र अनुभवको उपयोग गर्ने रणनीति अगाडि सारेको छ।
नीतिले युवा जनशक्ति परिचालन गरी जनसङ्ख्यिक लाभांशको उच्चतम उपयोग गर्ने लक्ष्य लिएको छ। साथै, महिला, बालबालिका, युवा, ज्येष्ठ नागरिक, लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसंख्यक लगायत सबै वर्गलाई समेटेर समावेशी र न्यायपूर्ण समाज निर्माणतर्फ लक्षित गरिएको छ।
गर्भाधान सेवामा पहुँच, स्वास्थ्य बीमा, लैङ्गिक समानता, र जनसङ्ख्यामा आधारित पूर्वाधार निर्माण नीतिका मुख्य कार्यक्रमहरूमा पर्छन्।
यो नीति तीनै तहका सरकारहरूको लागि मार्गदर्शक नीति हुनेछ। साथै, नागरिक सुखी, सशक्त र समृद्ध बन्ने, प्रजनन दर सन्तुलनमा आउने, बसाईसराइँ व्यवस्थित हुने, र ज्येष्ठ नागरिक सम्मानित जीवनयापन गर्न सक्ने संरचना तयार हुने विश्वास गरिएको छ।
जनसङ्ख्या मात्र संख्या नभई विकासको मुख्य आधार हो भन्ने दृष्टिकोणका साथ ल्याइएको यो नीति नेपालमा दिगो, समावेशी र सन्तुलित विकासको दिशा तय गर्ने ऐतिहासिक कदमका रूपमा हेरिएको बताइएको छ।
राष्ट्रिय जनसङ्ख्या नीति, २०८२ का यस्ता छन् मुख्य विशेषता
नेपालको संविधानः
संविधानका आधारभूत विषयहरु राष्ट्रिय हित प्रति समर्पित, सक्षम र क्षमतायुक्त नागरिक हुने, नागरिकलाई सुखी र समृद्ध बनाउने, संघीयता बमोजिम तीन तहका सरकारलाई जनसङ्ख्याका सवाल र यसको व्यवस्थापनका विषयमा जिम्मेवार बनाउने जस्ता विषय समेटिएको।
राष्ट्रिय जनगणना, २०७८:
• हिमाली क्षेत्र समेत ३४ जिल्ला र ३१९ स्थानीय तहमा जनसङ्ख्या बृद्धिदर ऋणात्मक रहेको
• जनसङ्ख्या बृद्धिदर ०.९२ प्रतिशत रहेको।(२०६८ मा १.३५ प्रतिशत)
• प्रजनन् दर प्रतिस्थापन तहभन्दा तल रहेको (२.१ हुनुपर्नेमा १.९३ रहेको)
• जन्मका क्रममा लैङ्गिक अनुपात ११४:१०० (प्रत्येक १०० बालिकाको जन्ममा ११४ बालकको जन्म) रहेको
• १५-५९ वर्ष उमेर समूहको जनसङ्ख्या ६१.९ प्रतिशत
• ज्येष्ठ नागरिकको जनसङ्ख्या १०.२१ प्रतिशत
• हिमाल, पहाड र ग्रामीण क्षेत्रबाट तराई र सहरी क्षेत्रमा बढ्दो बसाईसराइँ, अव्यवस्थित सहरीकरण
राष्ट्रिय जनसङ्ख्या नीति, २०७१ को समीक्षाः
• क्रियाशील संस्थागत संरचना र जिम्मेवारी स्पष्ट गर्नुपर्ने
• संघीयता र परिवर्तनलाई आत्मसात् गर्ने गरी छाता नीतिको रुपमा अन्तरसम्बन्धित नीतिहरुलाई दिशानिर्देश
• जनसङ्ख्या र विकास बीच सन्तुलन कायम गर्न एवम् प्रजनन् स्वास्थ्य अधिकार प्रति सरकारको प्रतिबद्धता कार्यान्वयन गर्न
• जनसङ्ख्याको बनावट, संरचना, विशेषता तथा वितरणलाई उपलब्ध स्रोतसापेक्ष व्यवस्थित गर्न
• राष्ट्रिय जनगणना २०७८ र नेपाल जनसाङ्ख्यिक तथा स्वास्थ्य सर्वेक्षण, सन् २०२२ ले प्रस्तुत गरेको नतिजाको आधारमा जनसाङ्ख्यिक सवाललाई संवोधन गर्न
• जनसाङ्ख्यिक संरचना/गतिशीलता/ लाभाशं उपयोग, बसाईसराइँ, ज्येष्ठ नागरिक, लैङ्गिकता संवोधन
• जनसङ्ख्या व्यवस्थापन प्रतिको परम्परागत मान्यता र सोचमा आएको बदलाव संबोधन
१६औं आवधिक योजनाः
• सामाजिक न्याय तथा समावेशी समाजमा आधारित जनसङ्ख्या व्यवस्थापन गर्ने
• जनसाङ्ख्यिक लाभाशंको उच्चतम उपयोगमा जोड दिएको।
• जनसङ्ख्या केन्द्रीत विकासमा जोड दिएको।
• राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय प्रतिबद्धता अनुरुपको नीति तर्जुमा गर्नः
– ICPD Program of Action, 1994 (कायरो सम्मेलन र यसको रिभ्यू अनुरुप प्रजनन् स्वास्थ्य सेवालाई अधिकारमुखी कार्यक्रमका रुपमा विकास गरिने र स्वस्थ जीवनयापनको लागि उपयुक्त जीवनशैली एवम् वातावरणको निर्माण गरिने)
नीतिका विशेषताः
• बदलिँदो जनसाङ्ख्यिक संरचना र नवीन् प्रविधिका अवसरहरु उपयोग गर्न सक्ने गरी जनसङ्ख्यामा देखिएको परिवर्तित सन्दर्भ(Paradigm Shift) लाई संवोधन गर्ने
• स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रीको अध्यक्षतामा राष्ट्रिय जनसङ्ख्या निर्देशन तथा समन्वय समितिले राष्ट्रिय जनसङ्ख्या व्यवस्थापनलाई क्रियाशील बनाउने।
• राष्ट्रिय जनसङ्ख्या ऐन बनाई लागू गर्ने
• तीनै तहका जनसङ्ख्याका कार्य व्यवस्थित गर्न संघीय जनसङ्ख्या व्यवस्थापन मार्गदर्शन जारी गर्ने
• ज्येष्ठ नागरिक, युवा पुस्ता, बालबालिका, महिला, लैङ्गिक तथा यौनिक अल्पसंख्यक लगायत सवालको संवोधन
• शासन र विकासका सबै क्षेत्र तथा विषयमा जनसङ्ख्याको विषय मूलप्रवाहीकरण गर्ने।
• प्रजनन दरलाई प्रतिस्थापन तहमा सन्तुलन कायम गर्ने गरी अन्तरसम्बन्धित नीति सुधार तथा विभिन्न प्रोत्साहनात्मक कार्यक्रम गर्ने।
• स्वास्थ्य बीमामार्फत सबै नागरिकको स्वास्थ्य उपचारमा पहुँच तथा स्वास्थ्य आर्थिक सहायतालाई पनि बीमामार्फत संवोधन गर्ने।
• विकास आयोजना एवम पूर्वाधार निर्माण गर्दा Population Impact Assessment गर्ने।
• जनसङ्ख्या सम्बद्ध सबै खाले तथ्याङ्कहरुको तीनै तहका सरकार बीच एकीकृत प्रतिवेदन बन्ने स्वचालित प्रणाली
• Personal Demographic Profile लाई Civil Registration and Vital Statistics(CRVS) प्रणालीसँग आबद्ध गरी Tracking गर्ने प्रणाली
• निजी क्षेत्र, विकास साझेदार, विश्वविद्यालय, अनुसन्धान सम्बद्ध संस्थाहरुको योगदान केन्द्रित समन्वय र सहकार्य
अपेक्षित उपलब्धिः
• मूल नीतिको रुपमा रहने यो नीति तीनै तहका सरकारको लागि मार्गदर्शक नीतिको रुपमा रहनेछ।
• समृद्ध मुलुक निर्माणको राष्ट्रिय लक्ष्य प्राप्तिको लागि युवा जनशक्तिको परिचालन भई जनसाङ्ख्यिक लाभको उच्चतम उपयोग भएको हुनेछ।
• प्रजनन् दरलाई प्रतिस्थापन तहमा कायम राखी जनसङ्ख्याको उचित व्यवस्थापन भएको हुनेछ।
• आन्तरिक बसाईसराइँ व्यवस्थित भई क्षेत्रगत रुपमा सन्तुलित विकास भएको हुनेछ।
• ज्येष्ठ नागरिकको ज्ञान, सीप, अनुभव र क्षमताको उपयोग गर्न inventory तयार भई उनीहरुको जीवन मर्यादित र सम्मानित भएको हुनेछ।
• राज्यका सबै शासकीय तहका नीतिगत, कानुनी, संरचनागत तथा प्रणालीगत व्यवस्थामा लैङ्गिक समानता तथा समावेशीकरणको विषय मूलप्रवाहीकरण भएको हुनेछ।
• राज्यबाट प्रदान गर्ने सार्वजनिक सेवा राष्ट्रिय परिचयपत्रसँग आबद्ध भएको हुनेछ।
• तीनै तहका सरकारको जनसङ्ख्या व्यवस्थापनको विषयलाई प्रभावकारी रुपमा कार्यान्वयन गर्न संघीय जनसङ्ख्या व्यवस्थापन ऐन तर्जुमा भई लागू भएको हुनेछ।
सामाग्री श्रोत :
swasthyakhabar
नेपाली महिला फुटबल टोली स्वदेश फिर्ता(भिडियो)
सामाग्री श्रोत :
नेपाललाइभ
