काठमाडौं। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) का नेता एवं पूर्वमन्त्री प्रदीप नेपालको निधनप्रति दुःख व्यक्त गरेका छन्। सामाजिक सञ्जालमार्फत आज प्रधानमन्त्री ओलीले प्रदीप नेपालप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दै शोकाकुल परिवारजनमा गहिरो समवेदना व्यक्त गरेका छन्।

प्रधानमन्त्री ओलीले आफ्नो सहयोद्धासमेत रहनुभएका नेता नेपालको निधनले पीडाबोध भएकासमेत बताएका छन्। ‘नेकपा (एमाले)को निर्माणमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नुभएका, नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलनका प्रखर नेता, प्रगतिशील साहित्य लेखनमा सञ्जय थापाको छुट्टै परिचय बनाउनुभएका मेरा सहयोद्धा प्रदीप नेपालको निधनले पीडाबोध भएको छ’, प्रधानमन्त्री ओलीले लेखेका छन्, ‘उहाँसँग विभिन्न जिम्मेवारीमा सहकार्यका दिनहरू झल्झली सम्झना आइरहेका छन्।’

प्रधानमन्त्री ओलीले प्रदीप नेपाल र उनको योगदानलाई आफूहरूले सधैँ सम्झिरहने बताएका छन्। केही वर्षदेखि पार्किन्सन रोगबाट पीडित नेता नेपालको आज उपचारका क्रममा काठमाडौंस्थित नर्भिक अस्पतालमा निधन भएको थियो।

गण्डकी। भैँसी गुनिलो थियो र दूधालु पनि। घरमुलीले उसलाई मायाले ‘काली’ भन्थे। भैँसी अर्को महिना ब्याउने थियो। यो भैँसी बागलुङ, ताराखोला गाउँपालिका–१ भुस्कातकी माया विकले ऋण काढेर किनेकी थिइन्। गोठमा उसैले जन्माएको डेढ वर्षको राँगो पनि थियो। गत बुधबार मध्यराति गोठमा अचानक आगलागी भयो।

राँगो उतिबेलै जलेर मर्‍यो। गम्भीर घाइते भएको गर्भवती भैँसीलाई परिवार र छिमेकी मिलेर उद्धार गरे। भैँसीको अधिकांश बाहिरी भाग जलेको थियो। दुवै आँखा फुटेका थिए। भैँसी न खान सक्ने न कराउन सक्ने अवस्थामा थियो। नाक र मुखबाट फिँज आइरहेको थियो। एकातिर जलनको पीडा र अर्कातिर पेटमा हुर्किरहको गर्भ। त्यो अवोध भैँसीले त्यति कष्टसाध्य क्षण कसरी गुजार्‍यो होला ! मानवीयता भएका जो कोहीका लागि त्यो दृश्य हृदयविदारक थियो।

आगलागीको घटना थाहा पाएपछि पोखरामा बस्ने विकका छोरा सनम अर्कोदिन घर पुगे। उनी गाउँ पुग्दा गोठ खरानी भएको थियो। आमाको प्रिय भैँसी ‘काली’ अतिसय पीडा सहेर बाँचिरहेको थियो। उसलाई बचाउन परिवारले सक्दो प्रयास गरे। पशु चिकित्सकलाई बोलाएर देखाए। बाँच्ने सम्भावना नभएपछि चिकित्सकले भैँसीलाई ‘युथोनाइज’ दिएर पीडारहित तरिकारले मृत्युवरण गराए। पेटमा भएको पाडोलाई चिरेर निकाले। धड्कनको चाल महसुस गर्दागर्दै पाडोको पनि मृत्यु भयो।

गोठ नजिकै बारीमा खाल्डो खनेर ‘काली भैँसी’ र उसको गर्भबाट निकालिएको पाडोलाई सँगै राखेर अन्त्येष्टि गरियो। यसरी निर्दोष पशुको जीवन आगलागीमा परी समाप्त भयो। सनमले यही दर्दनाक घटनाको भिडियो फेसबुकमा साझा गरे। जसले धेरैको ध्यान खिच्यो। फेसबुकमा लाखौँले उक्त भिडियो हेरेका छन्। फेसबुकमा साझा गर्ने र टिप्पणी गर्नेको सङ्ख्या पनि सयौँ छ।

आगलागीबाट गोठ र पशुधन गुमाएका विक परिवारप्रति कैयनले सहानभूति प्रकट गरेका छन्। कतिपयले पशुप्रेम र पशु कल्याणका पक्षमा धारणा राखेका छन्।

सनमले ‘तिमीले मेरा लागि दिएको यो बलिदान खेर जाने दिने छैन काली, हार्दिक श्रद्धाञ्जलि ! अपराधी नबचाऔँ’ भन्दै उक्त भिडियो ‘पोस्ट’ गरेका थिए। सनमले ‘काली’ भैँसीलाई आमासँग तुलना गर्दै उ पनि गर्भमा रहेको बच्चाका लागि अन्तिम प्रहरसम्म बाँचेको उल्लेख गरेका छन्। ‘उनी पनि एउटी आमा हुन्। उनको श्राप र आँशु अवश्य लाग्नेछ’, सनमले भनेका छन्।

आगलागी अरु कसैले जानाजानी लगाइदिएको विक परिवारको आशंका छ। ‘घरमा बुबाआमा मात्र हुनुहुन्थ्यो, उहाँहरू सुतेको बेला राति ११ः३० बजेतिर गोठमा आगलागी भएको हो’, सनमले भने, ‘दुर्घटना या लापरबाहीका कारण नभई यो मान्छेले जानजानी नियतवश लगाएको हो, हामीले प्रहरी र वडा कार्यालयमा उजुरी दिएका छौँ, घटनाको छानबिन गरी दोषीलाई कडा कारबाही हुनुपर्छ।’

‘काली भैँसी’को मृत्युपछि आमा बिह्वल बनेको सनमले सुनाए। भैँसीको अन्त्येष्टिका बेला उनकी आमा छेउमा बसेर रोइरहेको दृश्यले सबैलाई स्तब्ध पारेको थियो। वरिपरि जम्मा भएका मानिस त्यो बेला निःशब्द बनेका थिए।

माया र स्याहारसुसारले पालेहुर्काएका पशुचौपायाको अनाहकमा मृत्यु हुँदा कस्को पो मन नरुँदो हो ! माया र उनको परिवारलाई पनि आज त्यही पीडाले सताएको छ। उक्त घटनाले पशुपक्षीप्रतिको मानवीय प्रेम र संवेदनालाई समेत उजागर गरिदिएको छ। पशु कल्याणबारे सोच्न मानिसलाई बाध्य पारेको छ।

उक्त घटनाका प्रत्यक्षदर्शी र सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले उक्त घटनामा दुःख व्यक्त गरेका छन्। नियतवश आगलागीको घटना भएको भए छानबिन र न्यायका लागि उनीहरूले आवाज उठाएका छन्। घटना सार्वजनिक भएपछि विभिन्न ठाउँबाट सहयोग र सहानुभूति प्राप्त भइरहेको सनमले बताए।

वडा र गाउँपालिका कार्यालयले राहतका लागि पहल अगाडि बढाएको छ। नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (माओवादी केन्द्र) ताराखोला गाउँ कमिटीले विक परिवारलाई भैँसी किनिदिन लागेको अध्यक्ष दिवस खत्रीले बताए। ‘आफन्त, शुभेच्छुकलगायतबाट आर्थिक सहयोग आउने क्रम पनि सुरु भएको छ, यो घटनाले धेरैलाई छोएको छ। आगलागीका बारेमा छानबिन हुनुपर्छ’, उनले भने। पशुचौपायाले सुरक्षित बाँच्न पाउने अधिकारप्रति सचेत हुन पनि यो घटनाले मानिसलाई सचेत गराएको छ। गण्डकी प्रदेशमा गाईभैँसीप्रति हुने निर्दयी व्यवहार रोक्न गाईभैँसी कल्याणसम्बन्धी मापदण्ड कार्यान्वयनमा ल्याइए पनि पशु कल्याणको पूर्ण सुनिश्चितता भने हुन सकेको छैन।

घरायसी प्रयोजनका लागि पालिने गाईवस्तुमाथि हिंसा र निर्दयी व्यवहारका घटना छिटपुट हुने भएकाले ठूला व्यावसायिक गाईभैँसी फार्मलाई लक्ष्य गरी मापदण्ड बनाइएको हो। उक्त मापदण्डले गाईभैँसीलाई भोक, प्यास र कुपोषण हुन नदिने, डर, त्रास र तनाव हुन नदिने, पीडा, चोटपटक र रोगव्याधिबाट सुरक्षित राख्ने र सामान्य प्राकृतिक व्यवहार अभिव्यक्त गरी बाँच्न पाउने स्वतन्त्रतालाई सम्बोधन गरेको छ। गाईभैँसीलाई गरिने निर्दयी व्यवहार रोक्ने र उनीहरूप्रति मानिसले निभाउनुपर्ने जिम्मेवारी र उत्तरदायित्वलाई मापदण्डले समेटेको छ।

मापदण्डमा आहार, गोठ व्यवस्थापन, ढुवानी गर्दा अपनाउनुपर्ने सावधानीलगायत विषय उल्लेख छन् । नवजात पाडापाडी र बाच्छाबाच्छीलाई मार्ने नियतले सुकेनास गराउने, भोकै राख्ने, फाल्ने आदि गरेमा पशुप्रति निर्दयी व्यवहार भएको ठहर्ने मापदण्डमा जनाइएको छ। गाईभैँसीलाई घाउचोट लाग्ने गरी हिर्काउन, नाक, खुट्टा बाँध्न, पुच्छर बटार्न र छाडा छोड्न नपाइने मापदण्डमा उल्लेख छ।

गाईभैँसीलाई तापजन्य असुविधा हुन नदिन गर्मीयाममा पङ्खा या ‘फोगर’ र जाडोयाममा थप सोत्तरको व्यवस्था गर्नुपर्ने उल्लेख छ। पशुपक्षीलाई पनि मानवताको व्यवहार चाहिनेमा पशु अधिकारकर्मीले जोड दिँदै आएका छन्। खुसी र स्वतन्त्रतापूर्वक बाँच्न पाउने पशुपक्षी अधिकारको संरक्षण हुनुपर्नेमा उनीहरूले जोड दिइरहेका छन्। कानुनी प्रबन्ध नभएका कारण पनि हिंसा र अत्याचारमा परेका पशुपक्षीको न्याय चुनौतीपूर्ण बन्दै जानकारहरू बताउँछन्।

राम थापा/रासस

ससी रिमाल

“सन् २०१२ को कुरा हो । म काठमाडौँको सानो कोठामा बस्थेँ, भर्खर कलेज जीवन सुरु भएको थियो । मेरो गर्लफ्रेन्ड, सायना, अमेरिकामा मास्टर्स पढ्न गएकी थिई । हामीले फोन र म्यासेजमा कुरा त गर्थ्यौँ, तर उनको मुस्कान नदेखेको महिनौँ भइसकेको थियो । टाढाको सम्बन्धले मनमा अनेक डर—कतै यो माया कमजोर हुन्छ कि ! सायनाले एक दिन भनिन्, “स्काइपमा डेट गरौँ न!” मलाई स्काइप चलाउन खासै आउँदैनथ्यो, तर उनको जोश देखेर ल्यापटपमा स्काइप डाउनलोड गरेँ । इन्टरनेटको हालत बेकार—जोडियो, काटियो । बल्लतल्ल खाता बनाएर उनलाई कनेक्ट गरेँ । स्क्रिनमा सायनाको अनुहार देख्दा मन ढक्क भयो । रातो टप, खुला कपाल, र उनको कोठाको झ्यालबाट अमेरिकाको सडक देखिन्थ्यो ।

हामीले “भर्चुअल डेट” सेट गर्यौँ । मैले कोठामा मैनबत्ती बालेर सजाएँ, उनले टेबलमा कफी र केक राखिन् । हाँस्दै जिस्कियौँ—मैले भनेँ, “तेरो कफीले मेरो चिया जित्दैन !” उनले हाँस्दै भनिन्, “तेरो चियाले मेरो स्टारबक्सलाई छुन्न !” कुरा गहिरो हुँदै गयो । उनले अमेरिकाको एक्लोपन सुनाइन्, मैले यहाँको रमझम सुनाएँ । इन्टरनेट काटिँदा रिस उठ्थ्यो, तर फेरि जोडिएपछि हाँसोले कोठा रंगिन्थ्यो।

त्यो डेटको रमाइलो पल तब आयो, जब उनले सरप्राइज दिइन् । स्क्रिनमा कागज देखाउँदै लेखिन्, “म तिमीलाई माया गर्छु, फर्केर आउँदा बौलाहा नबन्नू है !” म लजाएँ । हतार-हतार कागजमा “म पनि माया गर्छु, चाँडै आऊ” लेखेर देखाएँ । त्यो रात हामी घन्टौँ कुरा गर्यौँ, हाँस्यौँ, र स्क्रिनमा हात जोडेर “गुडनाइट” भन्यौँ। तर, त्यो डेटपछि कुरा बिस्तारै फेरियो । सायनाको पढाइ र जागिरको व्यस्तता, मेरो यहाँको नयाँ जीवन—हाम्रो कुराकानी पातलियो। स्काइपमा कुरा गर्दा पहिलेजस्तो रमाइलो हुन छोड्यो। एक दिन, स्काइपमै उनले भनिन्, “हाम्रो बाटो फरक भइसक्यो । मलाई लाग्छ, अब हामीले आ-आफ्नो बाटो हिँड्नुपर्छ।” मेरो मन भत्भतियो, तर उनको आँखामा पनि आँसु देखेँ । हामीले अन्तिम पटक स्क्रिनमा हात हल्लायौँ, र स्काइप बन्द भयो। त्यो हाम्रो अन्तिम कुरा थियो ।

स्काइपले हामीलाई जोड्यो, तर समय र परिस्थितिले हामीलाई छुट्यायो। अब स्काइप बन्द हुँदैछ भन्ने सुन्दा ती मैनबत्तीको उज्यालो र “म तिमीलाई माया गर्छु” लेखिएको कागज सम्झेर मन बिझाउँछ । “

अत्तरिया (कैलाली)। कैलालीमा स्रोत नखुलेको रु १७ लाख ४६ हजार ९०० नगदसहित दुई जना पक्राउ परेका छन्। जिल्लाका छुट्टाछुट्टै ठाउँबाट सो रकमसहित दुई जनालाई पक्राउ गरिएको प्रहरीले जनाएको छ।

जिल्लाको भजनी नगरपालिका–५ गुलरीयाघाट भन्सार कार्यालय नजिकै इलाका प्रहरी कार्यालय पृथ्वीपुरबाट खटिएको प्रहरी टोलीले भारत उत्तर प्रदेश लखिमपुर खिरी जिल्ला तिकुनियाका ३२ वर्षीय अमनकुमार गर्गलाई स्रोत नखुलेको रु आठ लाख ९६ हजार ६६० नेपालीसहित पक्राउ गरेको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका सहप्रवक्ता प्रहरी निरीक्षक लोकराज जोशीले जानकारी दिए।

उनका अनुसार गर्गले चलाइरहेको युपी ३२ एचएच ६७५३ नम्बरको भारतीय मोटरसाइकललाई जाँच गर्दा निजले सुर्केथैलीमा कम्मरमा बाँधेर राखेको अवस्थामा उक्त रुपैयाँ फेला पारिएको हो। उक्त रुपैयाँ, मोटरसाइकलसहित निजलाई आवश्यक कारबाहीका लागि भन्सार कार्यालय सत्ती पठाइएको छ।

यस्तै, टीकापुर नगरपालिका–१ का १९ वर्षीय अर्मन चौधरीलाई स्रोत नखुलेको पाँच लाख ३१ हजार ४०० भारतीय रुपैयाँसहित पक्राउ गरिएको प्रहरी निरीक्षक जोशीले जानकारी दिए।

अवैध भारतीय रुपैयाँ लुकाइछिपाइ राखेको सूचनाका आधारमा इलाका प्रहरी कार्यालय टीकापुरबाट खटी गएको प्रहरी टोलीले निज चौधरीले सञ्चालन गरेको अर्मन धागा एण्ड टेलरिङ सप्लायर्स पसलमा जाँच गर्दा उक्त रुपैया फेला पारेको हो। निज चौधरीलाई आवश्यक कारबाहीका लागि राजस्व अनुसन्धान कार्यालय कोहलपुर, बाँके बुझाउने तयारी भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ।

काठमाडौँ । चौधरी ग्रुपका अध्यक्ष एवं ​सांसद बिनोद चौधरीले माइक्रोसफ्टका सहसंस्थापक बिल गेट्सलाई भेटेका छन् । सिङ्गापुरमा आयोजित ​फिलान्थ्रपी एसिया अलायन्स-२०२५ (पीएए-२०२५) को अवसरमा मङ्गलबार चौधरीले गेट्सलाई भेटेका हुन् ।

भेटमा नेपालको स्वास्थ्य सेवा र रोजगारी क्षेत्रका प्रमुख चुनौतीहरूमा केन्द्रित रहेर छलफल भएको चौधरी ग्रुपले एक विज्ञप्तिमार्फत जानकारी दिएको छ । सो अवसरमा चौधरीले नेपालको स्वास्थ्य सेवा र रोजगारी क्षेत्रसँग सम्बन्धित प्रमुख चुनौतीहरूबारे जानकारी गराएका थिए ।

०७२ को विनाशकारी भूकम्पदेखि कोभिड–१९ महामारीसम्म र बालपोषणका क्षेत्रमा ‘बलियो नेपाल’ अभियानमार्फत गरिएको सहकार्यका लागि बिल एन्ड मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेसनप्रति चौधरीले आभार प्रकट गरे । साथै, फाउन्डेसनसँगको दीर्घकालीन सहकार्यलाई अझ सशक्त बनाउने विषयमा समेत छलफल भएको बताइएको छ ।

छलफलमा गेट्स फाउन्डेसनले विश्वका अन्य मुलुकमा सफलतापूर्वक सञ्चालन गरेका स्वास्थ्य तथा रोजगारीसम्बन्धी कार्यक्रमहरूलाई नेपालमा पनि सन्दर्भअनुसार सञ्चालन गर्ने सम्भावनाबारे विचारविमर्श भएको विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

०७२ को भूकम्पपछिको उद्धार तथा पुनःस्थापनामा चौधरी फाउन्डेसनले तीन हजार अस्थायी आवास निर्माण गर्नुका साथै विद्यालय पुनर्निर्माण, खाद्यान्न र पिउने पानी वितरण लगायत सहयोग पुर्‍याएको थियो । कोभिड महामारीको बेला वीर अस्पतालमा आईसीयू कक्ष तथा अक्सिजन प्लान्ट स्थापना गर्नुका साथै सातै प्रदेशमा स्वास्थ्य सामग्री वितरण गरिएको थियो ।

बिल गेट्सले बिल एण्ड मेलिन्डा गेट्स फाउन्डेसनमार्फत विकासशील देशहरूमा स्वास्थ्य, शिक्षा र प्रविधि क्षेत्रमा योगदान पुर्‍याउँदै आएका छन् । उनी पीएए-२०२५ सम्मेलनका प्रमुख वक्तामध्ये एक थिए ।

उक्त सम्मेलनमा सिङ्गापुरका राष्ट्रपति, डब्लूएचओका महानिर्देशक, इन्डोनेसिया सरकारका मन्त्री, यूएनडीपीका अधिकारीलगायतको सहभागिता रहेको थियो । नेपालबाट बिनोद चौधरीले सम्मेलनमा सहभागिता जनाएका थिए ।

पछिल्लो अध्यावधिक: बैशाख २३, २०८२ १५:३६

काठमाडौँ । स्वास्थ्य बीमा बोर्डले अबदेखि अनलाइनबाटै स्वास्थ्य बीमा नवीकरण गर्न सकिने व्यवस्था मिलाएको छ ।

एक सूचना जारी गर्दै बोर्डले खल्ती, इसेवा, कनेक्टआईपीएस जस्ता डिजिटल भुक्तानी माध्यमबाट बीमा सेवाको नवीकरण गर्न सकिने जानकारी दिएको हो ।

नवीकरण प्रक्रियाका लागि बीमित परिवारले नागरिक एपमा लिंक गरी आफ्नो विवरण अद्यावधिक गर्नुपर्नेछ । 

बोर्डले सम्भव भएसम्म बीमित परिवारलाई अनलाइनमार्फत आफ्नो स्वास्थ्य बीमा सदस्यता नवीकरण गर्न अनुरोध गरेको छ ।

पछिल्लो अध्यावधिक: बैशाख २३, २०८२ ०:२

चितवन। नारायणी नदी व्यवस्थापन आयोजनाले भरतपुरतर्फ २० किलोमिटर क्षेत्रमा तटबन्धनको काम सम्पन्न गरेको छ। नारायणी नदी पुलबाट दक्षिणतर्फको ३५ किलोमिटरमध्ये २० किमी सम्पन्न भएको र बाँकी १० किमीमा तटबन्धनको काम अन्तिमचरणमा रहेको आयोजनाले जनाएको छ।

पाँच किलोमिटरका दुईवटा प्याकेजको ठेक्का सम्झौताको तयारी र एउटा प्याकेजको बोलपत्र आह्वान गरिएको कार्यालयका सूचना अधिकारी सिनियर डिभिजनल इञ्जिनियर प्रकाश लम्सालले जानकारी दिए। उनका अनुसार यसअघि जनताको तटबन्ध कार्यालयले १० किमी र नाम परिवर्तन भएसँगै यो आयोजनाले अरु काम गरेको हो।

रु २५ करोडको लागतमा तीनवटा प्याकेजबाट काम गर्न लागिएको सूचना अधिकारी लम्सालले बताए। उनले भने, ‘अब तीनवटा प्याकेजको काम सुरु भएसँगै चितवनतर्फको नदी तटबन्धनको काम सकिन्छ। जनताको तबन्धन कार्यालयले १२ वर्षअघि सम्पन्न गरेको १० किलोमिटर नदी व्यवस्थापनलाई पुनः मर्मत गर्नुपर्ने अवस्था छ। यसमा पनि आवश्यक गर्छौं।’

पहिले जालीमा ढुङ्गा हालेर तटबन्धनको काम गर्ने गरिएको थियो। पछिल्लो समय ठूला–ठूला ढुङ्गाको प्रयोग गरेर कङ्क्रिटवाल लगाउने गरिएको उनले लम्सालले जानकारी दिए। यसले ३० वर्ष सम्म सुरक्षित हुने भए पनि तारजालीमा हालिएको ढुङ्गाले १२ देखि १५ वर्षसम्म मात्र काम गर्ने अनुमान उनको भनाइ छ।

काम भए पनि ती खण्डमा निर्माणको जिम्मेवारी लिएका ठेकेदार कम्पनीलाई बजेट अभावका कारण करिब रु ९० करोड भुक्तानी दिन बाँकी रहेको नारायणी नदी व्यवस्थापन आयोजनाले जनाएको छ। गत आर्थिक वर्षमा रु एक अर्ब १३ करोड ६४ लाखको दायित्व यसवर्ष दायित्व पूरा गरेकाले यस वर्षको तिर्नुपर्ने रकम थप जिम्मेवारीका रूपमा रहेको हो।

आयोजना प्रमुख इञ्जिनियर चक्रविक्रम सिंह बजेट अभाव भएपछि तटबन्धको काममा ढिलासुस्ती भएको बताउँछन्। ‘चितवन र नवलपरासीतर्फ नदी किनारलाई विभिन्न ११ खण्डमा विभाजन गरी तटबन्ध गरिएको हो। अधिकांश खण्डको काम सम्पन्न भइसकेको छ। अब बजेट निकासा भएसँगै बाँकी रकम भुक्तानी गर्छौं’, उनले भने।

चितवनको भरतपुर महानगरपालिका वडा नं ४ र १६ को क्षेत्रमा भइरहेको तटबन्धको भौतिक प्रगति ९७ प्रतिशत पुगेको छ। भरतपुर महानगरपालिका—२६ को भगडी–सिसै क्षेत्रमा भएको तटबन्धको भौतिक प्रगति ३५ प्रतिशत छ। यस कार्यले नदी तटिय क्षेत्रमा बसोबास गर्नेहरूको जोखिम न्यूनीकरणमा सघाउ पुगेको छ।